Luigi Pirandello (Agrigente 1867 – Roma 1936) es un autor italian, dramaturgue, poèta, romancièr. Son òbra es considerabla. Foguèt premiat al Nobèl en 1934.
Es subretot conegut per son teatre amb la pèça Sei personaggi in cerca d’autore (Sièis personatges en quista d’autor) mas tanben coma novelista. Son recuèlh Novelle per un anno (Novèlas per un an) ten una plaça centrala dins son òbra. La tòca èra de donar a legir un conte per cada jorn. Capitèt pas completament, mas avèm çaquelà un còrpus de 240 tèxtes d’una qualitat excepcionala.
Los tèmas desvolopats son fòrça divèrses, entre autres : la politica locala, la sciéncia, las cresenças popularas, la condicion de la femna, las enganas, las quimèras, lo baujum, las amors, la mòrt (amb las istòrias chucosas d’eiretatge), tota la vida sociala del campèstre e de las vilas.
Las expressions popularas se mesclan amb de traits sabents coma per exemple de citacions latinas dins una escritura de contaire. De còps, l’autor emplega d’expressions tiradas dels diferents dialèctes d’Itàlia (sicilian, napolitan, roman, piemontés, sarda, venician).
Pirandello, mèstre de la paradòxa (lo cacalàs e lo samuc tant se revèrtan, la masqueta es sovent pròcha de la nuditat) e del còp de teatre (« Ma non fu cosí » – « Mas foguèt pas aital » -), garda sa pòrta alandada per daissar intrar la matèria que l’autor ne tira lo chuc per una descripcion de la societat de son epòca dins sa diversitat : una societat en buta a de dificultats grandas mas ont l’escriveire fa sovent lusir una beluga d’umor.
I trobam una part indirèctament autobiografica amb de racontes inspirats de las malparadas de sa quita vida (foguèt de longa acarat a la malautiá mentala de sa femna e l’entrepresa familiala d’expleitacion de sofre faguèt quincanèla).
Amb aquel art del raconte tan pròche de l’oralitat, ajustat al ritme jornadièr de las faulas e a d’unes subjèctes causits (La giara – La gèrla), cossí pensar pas al Decamerone ?
Se poiriá dire que l’autor fa òbra d’etnològue mas, ni per sa subjectivitat assumida, la pintura dels personatges pirandelians tòca a l’universalitat.
Las descripcions son d’una precision remirabla e l’escritura d’una finesa e d’una sensibilitat bèlas.
Aquí un ramelet de contes causits (la tria n’es gaire aisida) qu’ensaja de balhar una idèa d’aquela votz enfachinanta comola de poesia.
Novèlas causidas de Luigi Pirandello, ERAU Edicions – 16 euros, de comandar a vòstre librari o a cò de l’IEO 34 : https://ieo-erau.com/botiga/novelas-causidas/
