Veire l’article e sos comentaris sul Jornalet : http://opinion.jornalet.com/felco/blog/882/ont-ne-siam
Torna lo temps de las eleccions, qu’es a l’un còp lo temps dau bilanç de l’accion menaa per lo Govèrn, e lo temps de las promessas, fachas per compensar çò que benlèu manca dins lo bilanç. Sabèm ben dins quente mond –e dins quente país vivèm, e las promessas. las avèm jamai presas trop au seriós. Mas a de moments que l’i a, las chau puèi ben téner, quand foguesse qu’en partia. E, a partir dau moment qu’un a començat de mandar de sinhaus positius, la logica volria qu’un contunhesse. Senon, se retrobam dins la situacion pas gaire confortabla de chavauchar las montanhas russas. Vosautres sabo pas; ieu, es un divertiment que prefero d’evitar.
Un pas en avant, un pas en reire
Problèma: question montanhas russas siam estats servits despuèi dos ans. Avèm agut, a de reng:
－ una reforma de la constitucion, qu’auria degut permetre l’adopcion de la Charta de las lengas mens parlaas, e que nos an puèi dich que non, èra pas possible, per manca d’una majoritat .
－ un conselhier ministeriau charjat de las lengas regionalas (fòrça simpatic, es pas la question), qu’a tengut quauque ren coma sieis meses drant de nos plantar aquí per partir vès d’autras aventuras.
－ una premiera version de la lei d’orientacion per l’escòla ont la question de las lengas regionalas èra absenta, au motiu que, en essent que pausava ges de problèma, fasia pas mestier de ne parlar.
－ Après un pauc de mobilizacion, e l’ajua eficaça d’elejuts que se son implicats, una segonda version a permés de melhorar lo tèxte. Aquí, avèm pensat que tot comptat rebatut, eriam arribats a quauque ren. E, per dire las causas coma son, que la lei seria aplicaa d’un biais correcte.
－ Es vengut puèi l’episòdi de la proposicion de lèi constitucionala, moment ont avèm descubèrt que, tot comptat rebatut, ben, èra pas totalament impossible de trobar una majoritat en favor de la ratificacion de la famosa Charta. Bastava de la cercar.
－ Mas aüra, sobra una etapa: la confirmacion per lo Senat. Aimariam aquí tochant d’aguer l’indicacion d’una data per l’inscripcion de la question a l’òrdre dau jorn dau Senat. De preferéncia drant lo mes de setembre, quand las eleccions riscan de far chambiar de majoritat, e dau temps que lo president es encara JP Bel que nos avia assegurats a Tolosa en març de 2012 que s’engatjaria per l’occitan. Mas lo temps passa…
Entanterin, siam montats a París per parlar davans lo Comitat dels programas frescament constituat, tochant la plaça que l’occitan e las autras lengas regionalas poian téner dins çò qu’als escolans s’ensenharia. Despuèi, es pus tant segur que de novèus programas n’i aurè drant quauques ans…
E en bas, qué?
Tot aquò se passa dins las Nautas Esferas, aquí ont de paures provinciaus pòion pas trop dintrar. Per contra, suu terrenh, tot se passa en descalatge complet rapòrt als episodis dau fulheton que veno de contar. O per o dire mai simplament, se passa pas ren de nòu.
Dins los detz ans passats, viviam sota lo signe de l’austeritat e de l’ostilitat: mens de pòstes als concorses, mens de possibilitats de juar sus las opcions, tot aquò compensat de quora en quora per de declaracions esmoventas sus lo patrimòni nacionau que representan las lengas regionalas, coma dich dins un article constitucionau purament decoratiu. Nòstres collègas chalia que se batesson per aguer d’oras pas trop mau plaçaas, dins d’establiments pas trop aluenchats los uns dels autres, amb un sostenh de l’administracion pas trop platonic.
Era aquò la situacion, au pretz d’un desgalhatge d’energia, e de la pèrdia de las oportunitats semostas per una dispausicion benvolenta de la societat de nòstras regions, lèsta a acceptar de sègre quand existava una ufèrta d’occitan dins una escòla, un collègi o un licèu.
En sabent que dins pron regions, au Nòrd en particular, aquesta ufèrta existava pas, manca d’ensenhaires formats e afectats.
Esperaviam qu’aquò chambiaria, s’un còp desapareissut un premier ministre que sabiam despuèi 1999 que per eu las lengas regionalas èran un “pèrdia de temps”. Siam totun compelits, encuei, de constatar que fin finala, lo chambiament, es pas aüra.
Aguessiam besonh d’una pròva, l’auriam amb una respòsta recenta dau Ministèri a una question escricha d’un dels elejuts que nos ajuan regularament, respòsta ont caup l’idèia que de professors d’occitan n’i a pron coma aquò, que son quitament en sobre-efectiu…
Aquela respòsta, es literalament la que nos fasian regularament despuèi d’annaas. Coma se degun avia sentit lo besonh de se fatigar a modifiar la formula, après d’aguer vist suu terrenh la realitat de la situacion.
Partent d’aquí, nos poiriam laissar anar a la tentacion dau renonçament, combinat amb de malediccions consolantas e de denonciacions ritualas dau jacobinisme e de l’Estat francés.
Nos sembla mens aisiat, mas a terme mai utile, de contunhar a nos batre, amb las armas e los aliats qu’avèm.
Car d’aliats n’avèm:
－ los deputats e senators qu’en pausant de questions au ministre li ramentan que la question de las lengas se pausa e se pòt pas ignorar.
－ los elejuts regionaus, pron que s’engatjen dins la negociacion amb los rectorats per signar, e aplicar, de convencions.
－ las collectivitats localas en generau, pron que l’Estat n’aprofieche pas per se desengatjar de tota politica vertadiera per l’occitan dins l’ensenhament public.
－ los sendicats d’ensenhaires, las associacions de parents d’escolans an tanben lor ròtle.
Tot aquò demanda la presa de contacte, un pauc pertot amb aqueles aliats, pas solament la protestacion e l’interpellacion solemna e eloquenta.
La revendicacin fàcia a l’Estat pot foncionar ren que se per en darrèire poèm contar suu sostenh de l’opinion, dins chasca region, dins chasca vila, dins chasque establiment.
Es a aqueu trabalh pacient que conviam totes los que pensan que, ni per las dificultats, los acips e l’ostilitat dels darriers dinosaures dau francés-sol, l’occitan a sa plaça a l’escòla publica, ufèrt a totes los escolans.
Felip Martel
