Legir la cronica sul sit : http://opinion.jornalet.com/felco/blog/810/lopinion-lopinion-lopinion
Un pauc d’actualitat encuei, mas rasseguratz-vos, eissublio pas las questions d’ensenhament que son lo pensament premier de la FELCO. Au moment qu’escrivo, lo Parlament comença de trabalhar sus la ratificacion de la Charta de las lengas “mens parlaas”, coma dison. D’aquò n’èra estat question dins lo programa dau candidat dau PS, e despuèi, semblava remandat a… un pauc mai tard. Per una rason o una autra (los eveniments de Bretanha li son benlèu pas totalament estrangiers), vaquí que tot aquò torna sautar fòra. Vist que l’empache màger es la Constitucion, la reflexion s’adraia vès una proposicion de lèi constitucionala qu’apondria au texte sagrat una dispausicion permetent la ratificacion. Es aquò que los deputats son aüra a discutar: veno de liéger los discorses d’Urvoas, de Filipetti, correctes los dos. Anam veire los autres çò que dison (Guaino a jà parlat, amb sa retorica bodenflaa de Malraux de Prisunic). E veirem ben coma s’acaba.
En esperant, çò que constato, es que sus de blògs o de luecs de discutia diverses, lo debat es jà ben entrincat. Problèma: dins pron cases los que parlan mai fòrt son los adversaris. E es un pauc de lors argumentaris que voldrio parlar.
Una premiera constatacion: dins la màger part dels cases, es la drecha de la drecha que s’exprima.
Exemple, un papier espelofit d’un cert Hillard, especialista de l’imprecacion anti-charta, suu siti Boulevard Voltaire. A sos costats, sens parlar de las vièlhas especialistas Françoise Morvan, Bretona repentia, e Yvonne Bollmann, Alsaciana de meteissa farina, de mond de “Debout la Republique”, de “joves” de la Drecha populària (ansin se chama), de “rotges-bruns de “Riposte laïque”.
Brèu, ren que de gròsses moderats, d’esperits nuançats e d’umanistas a la panzer.
Aquò deuria far carcular, me sembla, los pauc que a gaucha son tanben contra tota amelioracion de l’estat de las lengas de França: los darriers chevenementistas, Melenchon e una part dau Partit de Gaucha, quauques autres, tantos defenseires de la francofonia pura e dura., en rompeüra amb la posicion oficiala dau PCF e d’autras compausantas dau Front de Gaucha coma de l’extrema-gaucha –lo NPA per exemple
Los arguments d’aqueu brave monde se semblan fòrça, e bastisson una mena de sinfonia mediòcrament melodiosa.
An, premier, tendéncia a mesclar doas causas diferentas: las disposicions de la Charta, que son en fach un menú ont chasque pais pòt chausir çò que pren, en accòrdi amb sa pròpria situacion, çò que França avia fach en 1999 einant que lo Conselh Constitucionau faguesse tot petar. D’aquí tablèus apocaliptics d’una França ont chalria revirar totas las lèis, e ont chascun auria lo drech de parlar son “patois” a l’administracion, çò que compeliria los paures empleats a apréner lodich “patois”. Tot aquò menaria puèi, naturalament, lo mond de las regions concernaas a venir totalament incapables de parlar francés, e tornariam a la situacion dels temps feudaus, de famosa memòria.
Aquesta vision dramatica s’apiela sus çò que, segon nòstre gra de tolerància a l’occitana, considerarem coma d’errors grossieras, una manca desconsolanta d’informacions precisas, o de manipòlis pas mai onèstes qu’aquò.
En defòra dau fach que se pòt dificilament imaginar una vertadiera lavancha dins los centres dels impòsts de contribuables venguts contestar lors avís d’imposicion en occitan blos (amb los gestes, car lo Miegornau s’esbracea, aquò se sap), en defòra dau fach que se pòt a malaise imaginar una mena de Pendacosta au revèrs, ont lo fuec dau Cèu levaria a totes los estatjants d’Occitània la capacitat de parlar e de comprendre d’autras lengas que lo “patois” dau país, tot aquò passa a costat dau fach que dins çò que França a signat en 99, doncas çò qu’ alora acceptava, l’i a que çò que jà se fasia dins lo sistèma escolar o los medias. Pas ren de revolucionari.
Segond argument: la charta levaria au francés, lenga jà força amenaçaa coma sabèm, l’estatut sagrat qu’es sieu dins nòstra Republica.
E es aquí qu’arriba la referéncia esmogùa a Francés I e son ordonança de Villers-Cotterêts.
En essent de bona umor, vau puèi pas m’estonar aicí de veire de mond que s’autoproclaman republicans, reconóisser coma lor ancessor respectat un òme que de Republica ne devia pas saber grand qué, e que probable ne pensava encara mens.
Mas aquò es per far rire lo mond. Mai seriós: trobam aquí una contradiccion decisiva entre dos discorses “republicans” que s’entre-destruson.
Lo mite nacionau francés despuèi quauques ans afortís que lo modèl francés es pas liat a una apartenéncia etnica, au contrari de çò que se passa en aquò de nòstres enemics ereditaris Prussians, mas a una concepcion civica: siam Franceses perqué partejam una comuna adesion a de valors comunas, e un projecte comun, lo “viure ensems”. Entre nautres, sio pas segur que la realitat de la societat francesa e de la coabitacion entre totes los estajants sieie confòrma a aqueu modèl. Mas vai ben fasèm coma se l’èra (lanlira lanlèra).
Doncas, dins l’encastre d’aquela teoria dau contracte civic, l’estatut de la lenga es segondari a respecte de l’essenciau, lo projecte.
Vòl dire que lo francés es la lenga comuna, mas pas la lenga unica, e que l’i a doncas plaça (en teoria, malastrosament contradicha per la practica) per d’autras lengas, aitant capablas d’exprimar las valors civicas comunas.
Partent d’aquí, dire, coma o fan la màger part dau mond que ne’n parlo, que la lenga es la fondamenta de l’identitat francesa, e que sens ela aquela identitat es amenaçaa, es un discors etnicista qu’a pas ren a veire amb las valors proclamaas de la Republica. Vaquí la contradiccion que ne parlavo. Es polia, non? Chalrè ben qu’aqueu monde chaussissen lor camp.
L’i a una darriera dimension dins lo discors dels enemics nòstres: per elos, la Charta a pas d’originas puras: es en fach un artefact bricoleat per d’oficinas escuras, d’origina alemanda, fach a bel espressi per destrusir los Estats nacionaus taus coma son au profiech d’una mosaïca de regions autonòmas e miserablas, condemnaas doncas a subir l’egemonia d’una Granda Alemanha reviscolaa. Bismarck desvelha-te, son venguts bauges!
Lo mai baug de totes es Hillard, que fai començar la conspiracion en 1919 quand de francs-maçons jusiòus capitan de siblar aquela idèia a las aurelhas dau president Wilson, drant que d’autres, los pangermanistas de las annaas trenta e lors descendents de l’après-guèrra, reprenguen l’òbra. E es aquela conspiracion escura qu’impausa la Charta a d’elejuts europencs naïves. Los francs-maçons (jusiòus pas pron d’aquò) frairenalament cotria amb los pangermanistas e los militants bretons o occitans, aquò n’es un de polit tablèu. M’estono de pas veire aquí (mas l’i son benlèu dins l’ombra) los Illuminati, los Templiers e los Mostres dels Uèlhs Pecolizats de Beteljusa. Coma préner au seriòs de branda-beaças ansin?
Lo problèma, e es aquí que ne vòlo venir, es que dinqu’aüra es elos que parlan. Elos que tot un chascun pòt legir, emai lor apondre sos comentaris de pur mau-comprenent mas plen de sentiments patriotics. Aqueu buzz fai que créisser. Sio pas segur qu’aien un inflús dels grands sus un vòte parlementari, mas benlèu sobre-estimo lo nivèu intellectuau de nòstres elejuts.
Coma qu’ane, me sembla que totes nos chau tenir lestes a respondre dins aqueus forums ont se rescontra lo piéger coma lo melhor, e que son un dels luecs ont se fabrica l’opinion. E es de l’opinion, mai seriosament que de las vaticinacions de quauques obsedats, que dependon las presas de pausicion dels grands partits…
Ai pas aquí de donar una opinion sus la Charta, que la FELCO n’avèm pas discutat. Per contra, me sembla important de dire l’enjuec que representa un debat ont poèm, per un còp, venir visibles en delai dels ceucles qu’a l’ordinari tocham.
Ne chal aprofechar tant que dura; los autres ne sabon aprofechar, elos. A condicion de discutar tranquilament, amb fermetat mas nuança, çò que dison los d’en fàcia, sens s’acontentar d’imprecacions suu jacobinisme.
L’opinion, l’opinion, vos diso!
