L’i a pas jamai ren que sieie ganhat d’avança, o sabèm, e o verifiam chasque jorn. En avent passat l’eatge de creire als miracles, la FELCO eriam pas per imaginar que las calhas tombarian cuechas, amb la sauça joncha. Pensaviam que las causas poian benlèu pas anar pèjo que çò qu’anavan sota lo govèrn d’avans mas qu’aquo garantissia puèi pas qu’anesson fatalament mielhs. Tant vau dire que per nautres lo mot d’òrdre es lo de la vigilància.
Vigilància…
Vigilància fàcia a un projecte de lèi d’orientacion sus l’escòla que, dins l’estat ont l’avèm vist desbarcar a la fin 2012, fasia ren de plaça, ni tan solament sota forma d’allusion retorica, a las lengas regionalas. Es pas çò que nos avia laissat pensar lo premier contacte qu’aviam agut amb lo Ministèri. Aimam pas las suspresas, e doncas, entre saber çò que s’apreparava, e sens perdre de temps per o deplorar, avèm assajat de veire, amb las autras associacions que s’ocupan de las divèrsas lengas de França, quente tipe d’accion poiam menar ensems. La resulta: una desmarcha comuna a 18 d’aquelas associacions, ensenhaires e parents cotria, sens parlar dels universitaris de la seccion lengas regionalas dau Comitat Nacionau de las Universitats, vès lo Ministre e los elejuts.
Aquesta desmarcha a agut son efiech, que chau pas sobre-estimar, mas qu’es pas de negligir tanpauc. En defora dau sostenh que li an aduch d’institucions de defensa de l’occitan: l’IEO, lo Felibritge, lo Congrès de la lenga d’òc, a un autre nivèu, mai generau, l’ARF, Association des Régions Françaises, valent a dire la coordinacion dels consèus regionaus, a adoptat de posicions pròchas d’aquelas dau texte nòstre.
Costat sindicau una premiera resulta: lo congrès de la FSU a adoptat debuta febrier a practicament 90% de las voses una mocion de sostenh a la presa en compte de las lengas regionalas dins la lèi. L’enjuec per nautres es aüra de far bolegar los autres sindicats, que poèm tochar via los ensenhaires d’occitan que ne son aderents: dau mai trobarem d’aliats dins la societat civila coma dins las institucions, dau mai aurem una chança de far capitar las revendicacions nostras.
Ressons…
Per aüra, çò que poèm constatar, es que l’alerta mandaa als elejuts comença de trobar de ressons: lo ritme de despaus de questions escrichas, que sieie a l’Assemblaa Nacionala o au Senat es a créisser: son aüra 48 de despausaas, que 36 tòchan la question de la lèi d’orientacion, per l’essenciau despuèi la debuta de janvier (15 questions entre agost e decembre, 14 per genièr e 20 per febrièr). Vèire lo document integral aquí: http://www.felco-creo.org/mdoc/docs/t_doc_2_20130228190012.pdf)
Dau còp, constatam una cèrta evolucion dau costat dau ministèri. S’a la debuta sas reaccions èran dins l’estile “Tot vai pròpi ben, senhora marquesa”, o dins l’estile “parlam pas de las lengas regionalas perqué son un problèma reglat bona-dich l’amor que lo ministèri lor portam”, d’a cha pauc lo discors a chambiat. Respondon aüra que, ma fe, se los elejuts presentan d’amendaments, lo Govèrn dirè pas de non. D’aquí l’urgéncia de servar lo contacte amb los deputats e senators qu’an dinqu’aüra manifestat lor sostenh, per que manquen pas de se manifestar lo moment vengut, sus d’unes articles importants que lor avèm assenhalats.
La FELCO avèm totjorn considerat que las regions avian lor ròtle, a costat de l’Estat, per menar una politica de desvolopament de nòstra lenga, çò que fan puèi dejà, un pauc. Mas avèm tanben dich de-longa qu’èra puèi pas question que l’Estat se desgagesse de tota responsabilitat sus l’eschina de las collectivitats territorialas, sobretot a un moment ont, en ben legent los jornaus, aprenèm que las dotacions autreaas per l’Estat a aquelas collectivitats son a demesir, sens que sieie question de lor laissar trobar d’autras fonts de finançament. Dins de condicions ansin, laissar la question de las lengas de França, (patrimòni nacionau, coma dison) a la sola responsabilitat de las regions seria un pauc coma nos ufrir un anar simple suu Titanic. Mercés, mas, non.
Vigilància…
Es pas lo moment de creire que çò qu’avèm fach, amb las autras associacions un pauc pertot en França, bastarè. Las empachas mancan pas.
O veèm, anecdocticament, dins las reaccions a tal o tal article pareissut dins l’Express tochant una manifestacion a Montpelhier lo 16 de febrier ont los ensenhaires de la region avèm participat a costat d’autres – quauques centenas totun -, e qu’a capitat de far reçaupre una delegacion per lo Prefècte. Curiosament, tota una banda de monde se son sentits compelits de reagir suu siti de l’Express amb d’arguments… prigondament filosofics (es mai urgent d’ensenhar lo francés, los “patois” se pòt pas ensenhar, tot amb nòstres sòuses… totes conoissèm la sansonha).
vòl dire que dins l’opinion existan encara de reticéncias a acceptar que las lengas de França aien lor plaça, tota lor plaça a l’escòla.
Minoritàrias que minoritàrias en societat, existan, e se sabon far auvir. A nautres de nos far auvir perèu.
Vigilància…
Dins las respòstas oficialas o oficiosas que nos son fachas, sautan fòra doas diversions potencialas: la premiera es la mencion insistenta de la promessa facha per lo President de ratifiar la Charta europenca de las lengas mens espandias. Sens niar l’interès simbolic d’una ratificacion ansin, la FELCO pensam pas, premier de tot, que reglaria nòstres problèmas, e, segond, sentèm ben en ben legent los jornaus que l’indispensabla reforma constitucionala ont aquela question de la Charta poiria trobar sa plaça es mai qu’amenaçaa…
Nos dison tanben que l’i aurè quauque ren sus las lengas dins la lèi de decentralizacion que s’aprepara, coma s’aquo bastesse.
La FELCO avèm totjorn considerat que las regions avian lor ròtle, a costat de l’Estat, per menar una politica de desvolopament de nòstra lenga, çò que fan puèi dejà, un pauc. Mas avèm tanben dich de-longa qu’èra puèi pas question que l’Estat se desgagesse de tota responsabilitat sus l’eschina de las collectivitats territorialas, sobretot a un moment ont, en ben legent los jornaus, aprenèm que las dotacions autreaas per l’Estat a aquelas collectivitats son a demesir, sens que sieie question de lor laissar trobar d’autras fonts de finançament. Dins de condicions ansin, laissar la question de las lengas de França, (patrimòni nacionau, coma dison) a la sola responsabilitat de las regions seria un pauc coma nos ufrir un anar simple suu Titanic. Mercés, mas, non.
De sinhaus positius totun
Lo trabalh a l’Assemblaa a començat lo 27 de febrier en comission dels afars culturaus, e un cert nombre dels amendaments qu’aviam suggerats son estats retenguts per lo raportaire Ives Durand, (detalhs çai-jonch, amb lo liam: http://www.assemblee-nationale.tv/chaines.html?media=4019&synchro=0&dossier=12, amendaments 704 e autres). Los debats se debanèron dins una bona escota, sens cap de las orrors acostumaas, dins un consensus relatiu. Avèm l’assegurança, amb aquò, que la mencion explicita de las lengas regionalas cauprè dins lo tèxt novèl qu’arribarè en plenièra a l’Assemblaa Nacionala.
E mai an adoptat (demanda Vlody, PS e Buffet (PC) un amendament sus la necessitat dins los DOM-TOM, que los mèstres sieien formats au creòl per s’adaptar a la situacion linguistica dau país. Vèire http://www.assemblee-nationale.tv/chaines.html?media=4019&synchro=0&dossier=12, amendaments 366 a 95).
Aquo vai dins la bona direccion, mas naturalament, pas ren es ganhat.
Vaquí perqué siam tornats a l’accion, tre lo luns 4 de març, per preparar los debats en pleniera que se tendrèn a partir de l’11 de març. Après analisi menimosa dels debats e de l’estat dels amendaments adoptats a la comission, avèm escrich a totes los deputats per lor prepausar d’amendaments nòus: http://www.felco-creo.org/mdoc/docs/t_doc_2_20130305140047_2.pdf e lor demandar d’èsser vigilants e actius durant la discussion en pleniera.
Per nautres, encuèi coma ièr e coma deman, l’urgéncia e la prioritat, es una plaça per las lengas de França dins la lei d’orientacion, en esperant lo moment ont una lèi mai especifica permetrè de reglar lo problèma dels medias e de la vita publica.
L’accion es entrincaa; contunharè. Felip Martel, president de la FELCO
